Boomstekelvarkens zijn stevige dieren met een ronde kop en een beweeglijke snuit. De poten hebben brede zolen, sterke tenen en gekromde klauwen. De vacht van het boomstekelvarken bestaat uit lange haren en stekels die wel tien centimeter lang kunnen worden. Op de snuit, buik en de binnenkant van de poten hebben ze geen stekels. De stekels zijn tweekleurig, licht aan de basis en donker aan het einde.

Er zijn in Suriname heel wat hondeneigenaren die hun viervoeter wel eens hebben aangetroffen met een aantal van die scherpe stekels in hun snuit… In 99 van de 100 gevallen heeft het boomstekelvarken het gevecht met de hond overleefd! Ze kunnen zich dus uitstekend verdedigen.